เฮือกสุดท้ายปิตูปถัมภ์ไทย

ที่มา Thai E-News

"และเหนืออื่นใดเป็นความกลัวของชนชั้นกลางในกรุงเทพฯ ต่อการที่มีคะแนนเสียงน้อยกว่าชนชั้นล่างพวกคนบ้านนอกในกรุง"

โดย ดันแคน แม็คคาร์โก

นิวยอร์ค – ประเทศไทยไม่ได้มีแค่หนึ่งประชาธิปไตย แต่มีถึงสอง ในทศวรรษ ๑๙๙๐ นักรัฐศาสตร์ของไทยนามว่าเอนก เหล่าธรรมทัศน์ วิจารณ์ไว้ว่าชนชั้นกลางในกรุงเทพฯ เป็นพวกมีการศึกษาและฉลาด ต่อต้านคอรัปชั่น และยึดถือค่านิยมประชาธิปไตย ขณะที่มวลชนส่วนใหญ่ที่ไร้การศึกษาในท้องที่อื่นทั้งหมดของประเทศถูกชักจูง ได้โดยง่ายจากนักการเมืองฉ้อฉล

ความ คิดอย่างนี้ถูกนำมาฉายซ้ำอีกโดยชนชั้นกลางของกรุงเทพฯ ที่ออกไปชุมนุมกันบนท้องถนนล้นหลาม และเข้ายึดสถานที่ราชการ บีบคั้นให้ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีซึ่งมาจากการเลือกตั้งต้องประกาศให้มีการเลือกตั้งก่อนกำหนดใน เดือนกุมภาพันธ์ที่จะถึง

ที่จริงนั้นพวกผู้ประท้วงเหล่านี้ได้พิสูจน์ให้เห็นว่าทฤษฎีของเอนกไม่ถูกต้อง ในตอนนี้กลายเป็นว่าพวกชนชั้นกลางในเมืองนั่นต่างหากที่ถูกสนตะพายโดยนักการเมืองที่หลงทางอย่างสุเทพ เทือกสุบรรณ อดีตรองนายกรัฐมนตรีผู้ที่ลาออกจากการเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเมื่อเดือนที่แล้วเพื่อจะมาเป็นแกนนำการประท้วง และไม่ต้องการให้มีการเลือกตั้งครั้งใหม่ ส่วนพวกผู้มีสิทธิออกเสียงชาวชนบทกลับเป็นพวกที่สนับสนุนประชาธิปไตยแบบเลือกตั้ง

รัฐบาลในไทยส่วนมากมักเป็นรัฐบาลผสมที่อ่อนแอของบรรดาพรรคการเมืองที่แข่งขันแก่งแย่งกัน ซึ่งหมายความว่าพวกชนชั้นนำในกองทัพ ในราชสำนักและในแวดวงตุลาการ คือผู้มีอำนาจสั่งการแท้จริงเป็นส่วนใหญ่ เพราะว่าคนเหล่านี้สามารถคว่ำนายกรัฐมนตรีได้ตามความพอใจ ระบอบกษัตริย์สำหรับประเทศไทยก็เหมือนกับระบอบเคมาลในตุรกี โดยมีหลักการตอม่อที่กองทัพมักอ้างสิทธิสร้างความชอบธรรมแก่การยึดอำนาจเพื่อรักษาความมั่นคงแห่งรัฐ

อย่าง น้อยนี่เป็นกรณีที่เกิดขึ้นเรื่อยมาจนกระทั่งปี ๒๕๔๔ เมื่อทักษิณ ชินวัตร พี่ชายของยิ่งลักษณ์ชนะเลือกตั้งครั้งแรก เปิดทางให้กับชัยชนะอีกต่อๆ มาของพรรคที่เขาหนุนหลัง ในปี ๒๕๔๘ ๒๕๔๙ ๒๕๕๐ และ ๒๕๕๔ เขาเริ่มจากเป็นนายตำรวจเชียงใหม่มาสู่เจ้าพ่อโทรคมนาคม แล้วเป็นนักการเมืองเหลี่ยมพราว 

ทักษิณเป็นบุคคลที่ก่อให้เกิดการวิพากษ์คำวิจารณ์อย่างกว้างขวางและสร้างแรงกระเพื่อมขึ้นในสังคม เขาถูกโค่นด้วยการรัฐประหารเมื่อปี ๒๕๔๙ ปัจจุบันลี้ภัยอยู่ในต่างประเทศ และจะถูกจำคุกหากกลับบ้านเกิด กระนั้นเขาสามารถกอบอำนาจไว้ในกำมือของพรรครัฐบาลอันโดดเด่น ที่ยังยืนหยัดอยู่มาได้หลังจากถูกยุบพรรคสองครั้งกับการวินิจฉัยอย่างท้าทายอีกหนึ่งครั้งของฝ่ายตุลาการ

ประชาธิปัตย์ พรรคการเมืองเก่าแก่ทีสุดของประเทศไทยซึ่งชนะเลือกตั้งครั้งสุดท้ายเมื่อปี ๒๕๓๕ มีฐานเสียงอยู่ในหมู่ข้าราชการและพวกอนุรักษ์นิยมในกรุงเทพฯ กับภาคใต้ ไม่ใหญ่พอที่จะเป็นคะแนนเสียงส่วนมากในประเทศได้

พวกพ่ายแพ้ที่คั่งแค้นเหล่านี้แหละที่กำลังพยายามโค่นรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งอยู่ขณะนี้ สมาชิกของพรรคพากันลาออกจากสภาผู้แทนราษฎรแล้วเข้าร่วมการประท้วงกับพวกที่เรียกร้องอย่างเลื่อนลอยให้ยุติระบอบทักษิณ พร้อมทั้งกล่าวหานักการเมืองค่ายทักษิณว่าซื้อเสียงในชนบท

ผู้ ประท้วงเหล่านี้ผิดพลาดที่ไม่ทำความเข้าใจต่อข้อเท็จจริงว่าตระกูลชินวัตร เป็นเพียงผู้ได้รับผลประโยชน์อย่างชาญฉลาดจากการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจการ เมืองชนิดพลิกแผ่นดินในประเทศไทย แม้ว่าเงินมีบทบาทต่อการเลือกตั้งของไทยทุกครั้งอย่างไม่ต้องสงสัย คุณทักษิณ คุณยิ่งลักษณ์ และพรรคการเมืองของเขาทั้งสองได้เสริมสร้างมวลสมาชิกขนาดยักษ์ของผู้ชื่นชอบ อย่างแท้จริงให้เกิดขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในท้องที่ประชากรหนาแน่นในภาคเหนือและตะวันออกเฉียงเหนือ ของประเทศ

ในพื้นที่เหล่านี้นอกจากจะหาพวกชาวนาล้วนๆ ได้ยากแล้ว พวกเขาได้กลายเป็นคนบ้านนอกในกรุงกันไปหมด เป็นคนต่างจังหวัดก็แต่ในทะเบียน คนเหล่านี้อพยพเข้าไปทำงานในพื้นที่กรุงเทพมหานครแต่ว่าไปออกเสียงเลือกตั้งที่บ้านเกิดในชนบท ผลการเลือกตั้งทั่วไปในประเทศไทยเดี๋ยวนี้วัดได้จากจำนวนคนบ้านนอกในกรุงราว ๑๖ ล้านคนหรือมากกว่านั้น ซึ่งนับได้เท่ากับหนึ่งในสามของผู้มีสิทธิออกเสียงทั้งหมด

คนบ้านนอกในกรุงเหล่านี้มีรายได้ไม่ด้อยไปกว่าชนชั้นกลางชาวกรุงซึ่งเป็นคู่แข่งเท่าไรนัก แต่พวกเขามักมีหนี้สินติดตัว การงานไม่ค่อยมั่นคง และมักทำงานพร้อมกันสองแห่งขึ้นไป คนเหล่านี้ไม่นิยมยึดอาชีพทางการเกษตรเหมือนคนบ้านนอกสมัยก่อน พวกเขาพอใจกับประโยชน์ที่ได้จากสังคมแห่งการบริโภคมากกว่าและชอบที่จะส่งลูกหลานเรียนมหาวิทยาลัย

เช่นเดียวกับฐานเสียงสนับสนุนพรรคประชาธิปัตย์พวกเขาฝันเห็นความก้าวหน้าในทางเศรษฐกิจสังคม เป็นเวลานับสิบปีที่พรรคฝักฝ่ายของทักษิณสามารถกำคะแนนเสียงจากคนเหล่านี้ไว้เหนียวแน่นด้วยนโยบายประชานิยม อย่างเช่นโครงการเกื้อหนุนสุขภาพถ้วนหน้า และเงินทุนพัฒนาหมู่บ้านเพื่อส่งเสริมธุรกิจย่อย

พวก ที่ประท้วงต่อต้านรัฐบาลในกรุงเทพฯ เวลานี้เป็นลมหายใจเฮือกสุดท้ายของวงศ์วานแห่งระบบปิตูปถัมภ์ไทย อันสะท้อนถึงความดึงดันของชนชั้นนำเก่ากับชนชั้นกลางพันธมิตรของพวกเขา ที่จะสกัดกั้นพลังอำนาจที่กำลังเพิ่มมากขึ้นของผู้ออกเสียงในชนบทเดิมด้วย การโค่นรัฐบาลยิ่งลักษณ์ พวกเขาเรียกร้องให้จัดตั้งสภาประชาชนที่ไม่ต้องผ่านการเลือกตั้งขึ้นเป็นผู้ บริหารชั่วคราวในการปกครองประเทศจากตัวแทนสาขาอาชีพต่างๆ เพื่อทำการปฏิรูปทางการเมือง ผลก็คือนี่เป็นเผด็จการของพวกนายทุนเหนือส่วนอื่นของทั้งประเทศ

การประท้วงเกิดขึ้นท่ามกลางบรรยากาศแห่งความหวาดระแวง อาการตื่นกลัวนี้มีที่มาจากหลายแหล่ง –หวั่น วิตกต่อเรื่องการสืบราชสันตติวงศ์ในขณะที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิ พลฯ กำลังทรงเข้าสู่สนธยาวัย หวาดหวั่นต่อการเปลี่ยนผ่านรัชกาลทั้งที่ขบวนการแบ่งแยกดินแดนมาเลย์-มุสลิม ในภาคใต้อันเป็นแหล่งก่อการร้ายรุนแรงแห่งหนึ่งของโลกยังคงกรุ่นระอุอยู่ไม่ หยุดยั้ง วิตกว่าจะต้องโดดเดี่ยวในเมื่อกลุ่มที่สนับสนุนทักษิณทำการจัดตั้งหมู่บ้าน เสื้อแดงนับพันๆ บนพื้นที่เอกเทศทางจิตสำนึกในภาคเหนือและตะวันออกเฉียงเหนือ

และเหนืออื่นใดเป็นความกลัวของชนชั้นกลางในกรุงเทพฯ ต่อการที่มีคะแนนเสียงน้อยกว่าชนชั้นล่างพวกคนบ้านนอกในกรุง

มันเป็นเรื่องที่ไม่น่าเกิดเอาเสียเลย เพียงไม่กี่อาทิตย์ก่อนหน้านี้ น.ส. ยิ่งลักษณ์ยังปกครองประเทศด้วยความเห็นชอบอย่างเงียบๆ ของกองทัพและสถาบันกษัตริย์ รัฐบาลของเธอมีข้อผิดพลาดหลายอย่าง แต่เป็นเวลาสองปีครึ่งที่ปราศจากการประท้วงอย่างหนักหน่วง และความแตกแยกแบ่งพวกอย่างบาดลึกก็ถูกเอากระดาษปะคลุมไว้ได้

ข้อตกลงระหว่างฝ่ายสนับสนุนทักษิณและฝ่ายต่อต้านทักษิณของพวกชนชั้นนำจำต้องมีขึ้นโดยเร็วไว ครั้งนี้จะต้องมีการขยายขอบข่ายออกไปถึงมวลชนสาธารณะที่กว้างขวางกว่า พวกคนบ้านนอกในกรุงก็ควรได้รับอนุญาตให้ลงทะเบียนเลือกตั้งในกรุงเทพฯ และปริมณฑลได้ อำนาจควรกระจายออกไปให้เกิดประโยชน์แก่ต่างจังหวัด โดยให้มีอิสระในทางปกครองแก่ท้องที่ภาคใต้ที่ยังเป็นปัญหา

แทนที่จะไปยึดครองสถานที่ของกระทรวงต่างๆ ในกรุงเทพฯ พรรคประชาธิปัตย์จะมีผลงานที่ดีกว่าถ้าหันไปสร้างความประทับใจแก่ผู้มีสิทธิออกเสียงในชนบท คนบ้านนอกในกรุงนั้นใช่ว่าจะเสกให้อันตรธานหายไปง่ายๆ ด้วยความมุ่งมาตรของชนชั้นนำในกรุงเทพฯ พวกเขามีสิทธิอย่างเต็มเปี่ยมที่จะขอแบ่งปันความสำเร็จทางเศรษฐกิจของประเทศด้วยคน

เมื่อใดที่พวกเขาไม่ถูกหยามว่าเป็นมวยรองบ่อน เมื่อนั้นความผูกพันกับพรรคการเมืองในฝักฝ่ายของทักษิณก็จะแห้งเหือดไป แล้วประเทศไทยก็จะเลิกเป็นสองนคราประชาธิปไตย กลายเป็นชาติที่ร่วมแรงพร้อมใจเป็นหนึ่งเดียว

ดันแคน แม็คคาร์โก เป็นศาสตราจารย์ด้านการเมืองในเอเซียอาคเนย์ ณ มหาวิทยาลัยลีดส์ และเป็นนักวิจัยอาวุโสร่วมกับมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย

(ถอดความโดยระยิบ เผ่ามโน จากเรื่อง The Last Gasp of Thai Paternalism ในส่วนข้อคิดเห็น-บทบรรณาธิการ นสพ. เดอะนิวยอร์คไทมส์ ๑๙ ธันว่าคม ๒๕๕๖)