ปัญหามลภาวะทางแสงอันเนื่องมาจากพื้นที่ชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืน

ที่มา ประชาไท

Thu, 2013-11-14 01:18

ปีดิเทพ อยู่ยืนยง

การชุมนุมทางการเมืองถือเป็นสิทธิและเสรีภาพที่ประชาชนพึงมี ตราบเท่าที่การชุมนุมทางการเมืองดังกล่าวไม่มีลักษณะที่ขัดหรือแย้งกับบท บัญญัติของกฎหมายที่รัฐได้วางหลักเกณฑ์เอาไว้ ซึ่งการชุมนุมทางการเมืองนั้นอาจนำมาซึ่งผลประโยชน์ทางการเมืองและผลกระทบ ที่อาจเกิดขึ้นในทางการเมืองจากข้อเรียกร้องหรือข้อเสนอของกลุ่มผลประโยชน์ และกลุ่มอิทธิพลที่มาทำการเคลื่อนไหวทางการเมืองผ่านการชุมนุมทางการเมือง อนึ่ง การชุมนุมทางการเมืองนั้นอาจทำได้ทั้งในเวลากลางวันและเวลากลางคืน เหตุที่เป็นเช่นนี้ ก็เพราะในปัจจุบันผู้จัดการชุมนุมทางการเมืองและผู้เข้าร่วมชุมนุมทางการ เมืองได้นำเอาเทคโนโลยีส่องสว่างหรือไฟส่องสว่างประเภท ต่างๆ มาประกอบกับการชุมนุมทางการเมือง เพื่อให้แกนนำการชุมนุมทางการเมืองและประชาชนที่สนใจเข้าร่วมชุมนุมทางการ เมือง ได้มีโอกาสเลือกที่จะเข้าร่วมชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืนหรือเวลาตั้งแต่เวลาพระอาทิตย์ตกจนถึงเวลาพระอาทิตย์ขึ้น ทั้ง นี้ การจัดเวลาชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืน ก็ถือเป็นทางเลือกหนึ่งที่ผู้นำหรือแกนนำที่จัดกิจกรรมการชุมนุมทางการเมือง ได้เปิดโอกาสให้ประชาชนผู้สนใจสามารถเข้าร่วมการชุมนุมทางการเมืองในเวลา ช่วงเย็นหลังเลิกงาน ช่วงพลบค่ำหลังจากที่ว่างจากกิจกรรมประจำอื่นๆ และช่วงกลางคืนที่ไม่มีอุปสรรคด้านสภาพอากาศร้อนที่อาจกระทบต่อสุขภาพของผู้ ชุมนุมทุกเพศทุกวัย

การชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืนจำเป็นที่ต้อง ใช้เทคโนโยยีส่องสว่างหรือไฟส่องสว่างเข้ามาประกอบกับการจัดกิจกรรมการ ชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืน ก็ย่อมสามารถให้ประโยชน์นานับประการต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและประชาชนที่มา เข้าร่วมกิจกรรมในบริเวณพื้นที่ชุมนุมทางการเมือง ตัวอย่างเช่น

ประการแรก ผู้ จัดการชุมนุมทางการเมืองหรือแกนนำในการชุมนุมทางการเมือง สามารถจัดหามาตรการตรวจตราความปลอดภัยสำหรับประชาชนผู้สนใจเข้าร่วมชุมนุมใน เวลากลางคืน ให้ประชาชนผู้เข้าร่วมชุมนุมทุกเพศทุกวัย มีความปลอดภัยในด้านชีวิต ทรัพย์สินและสุขภาพในขณะที่เข้ามาร่วมชุมนุมในเวลากลางคืน

ประการถัดมา ผู้จัดการชุมนุมทางการเมืองและแกนนำในการชุมนุมทางการเมืองอาจใช้เทคโนโลยี ส่องสว่างหรือไฟส่องสว่าง ที่ก่อให้เกิดแสงสว่างในเวลากลางคืน ทำให้ผู้จัดการชุมนุมทางการเมืองและแกนนำทางการเมืองสามารถดำเนินกิจกรรมทาง การเมืองในช่วงเวลากลางคืนได้เช่นเดียวกันกับเวลากลางวัน

ประการสุดท้าย ผู้ จัดการชุมนุมทางการเมืองและแกนนำในการชุมนุมทางการเมืองอาจใช้การออกแบบแสง สว่างทางสถาปัตยกรรมประกอบกับอาคารหรือสิ่งก่อสร้างในบริเวณที่จัดการชุมนุม ทางการเมือง เพื่อสร้างความรู้สึกการมีส่วนร่วมทางการเมือง ให้ประชาชนมีความรู้สึกว่าสถานที่ชุมนุมทางการเมืองนั้นมีความยิ่งใหญ่ ตลอดจนอาจทำให้ประชาชนมีอารมรณ์และความรู้สึกร่วมไปกับการปราศรัยหรือการ แสดงสุนทรพจน์เพื่อปลุกระดมทางการเมืองของผู้นำการชุมนุมหรือแกนนำในการ ชุมนุมทางการเมืองในลักษณะต่างๆ รวมไปถึงมีความรู้สึกรวมไปกับกิจกรรมประกอบการชุมนุมทางการเมืองในลักษณะ อื่นๆ เช่น การเดินขบวนและการแสดงต่างๆ ในเวลากลางคืน เป็นต้น

แม้ ว่าเทคโนโลยีส่องสว่างหรือไฟส่องสว่างจะสามารถเอื้อประโยชน์ต่อการชุมนุมทาง การเมืองในเวลากลางคืนสักเพียงใดก็ตาม แต่ทว่าการนำเทคโนโลยีส่องสว่างหรือไฟส่องสว่างมาใช้สร้างประโยชน์ในการ ชุมนุมทางการเมือง โดยไม่คำนึงถึงการใช้งานแสงสว่างให้เหมาะสมกับ ลักษณะของพื้นที่หรือสิ่งแวดล้อมตามธรรมชาติในเวลากลางคืนบริเวณพื้นที่ที่ มีการชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืน รวมไปถึงพื้นที่ชุมชนในบริเวณโดยรอบ ย่อมอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพของผู้เข้าร่วมกิจกรรมทางการเมืองในเวลา กลางคืน ระบบนิเวศของสัตว์และสิ่งมีชีวิตบริเวณโดยรอบพื้นที่ชุมนุมทางการเมืองที่ ย่อมต้องการความมืดมิดตามธรรมชาติในเวลากลางคืน (nocturnal ecological system) สำหรับพักผ่อน ทำกิจกรรมตามธรรมชาติในเวลากลางคืน ผสมพันธุ์และเคลื่อนย้ายถิ่นฐานโดยอาศัยความมืดตามธรรมชาติ (dark-sky environment)

รูปที่ 1: ภาพ การชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืนของพรรคนาซีโดยสถาปนิกชื่อ Albert Speer ได้ออกแบบการใช้งานแสงสว่างสำหรับประกอบกิจกรรมทางการเมืองในเวลากลางคืนใน บริเวณเมืองนูเรมเบิร์ก (Nürnberg) ประเทศเยอรมนี

อ้างอิงจาก: Berkshire Fine Arts. (2013). Illuminati at Eclipse Mill Gallery: An Energized Exhibition in North Adams. 

ด้วย เหตุนี้ ไม่ว่าจะเป็นแสงสว่างจ้า (glare) ที่ส่องมาเข้าดวงตาของแกนนำการชุมนุมหรือประชาชนที่เข้าร่วมชุมนุมโดยตรง การใช้เทคโนโลยีแสงสว่างหรือไฟส่องสว่างในบริเวณพื้นที่ชุมนุมที่มีทิศทาง ส่องรุกล้ำไปยังที่อยู่อาศัยหรือพื้นที่ส่วนตัวของประชาชนที่อยู่อาศัยโดย รอบ (trespassing lights) รวมไปถึงการส่องแสงสว่างจากการออกแบบหรือติดตั้งหลอดไฟฟ้าหรือโคมไฟในบริเวณ พื้นที่ที่มีการชุมนุมทางการเมืองในลักษณะที่ไม่เหมาะสม จนทำให้เกิดทิศทางของแสงส่องเรืองขึ้นไปยังท้องฟ้าในเวลากลางคืน  (sky glow) ซึ่งไม่เพียงจะทำให้เป็นการสิ้นเปลืองพลังงานโดยใช้เหตุแล้ว แสงส่องเรืองขึ้นไปยังท้องฟ้าในเวลากลางคืนยังอาจทำลายธรรมชาติและความมืด มิดในยามค่ำคืนในบริเวณโดยรอบพื้นที่ดังกล่าวได้

ฉะนั้น การใช้งานเทคโนโลยีแสงสว่างหรือไฟส่องสว่างที่มาจากการติดตั้งไฟส่องสว่างใน บริเวณพื้นที่ชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืนที่มีลักษณะที่ไม่เหมาะสมหรือ ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในเวลากลางคืนดังที่ได้กล่าวมาในข้างต้น ย่อมล้วนแล้วแต่อาจก่อให้เกิดปัญหามลภาวะทางแสง (light pollution) ที่อาจส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาวะของผู้ชุมนุมที่มาเข้าร่วมชุมนุม ในเวลากลางคืนได้

อนึ่ง ในเวลากลางคืนร่างกายจะหลั่งสารเมลาโทนินได้ดีในช่วงที่มนุษย์นอนหลับพัก ผ่อนระหว่างเวลาตี 2 ถึงตี 4 หากแต่การจัดกิจกรรมการชุมนุมของแกนนำและประชาชนในเวลากลางคืนในช่วงระหว่าง เวลาตี 2 ถึงตี 4 ย่อมอาจกระทบต่อกลไกการหลั่งสารเมลาโทนินในร่างกาย ซึ่งประโยชน์ที่สำคัญของสารเมลาโทนิน นั้นก็คือ การควบคุมนาฬิกาชีวิต (biological clock) และวงจรชีวิต (human circadian rhythms) ตามปกติหรือตามธรรมชาติของมนุษย์ที่ควรจะเป็น ด้วยเหตุนี้ การเปิดไฟส่องสว่างประกอบกับการจัดหรือดำเนินกิจกรรมของประชาชนในช่วงเวลา ที่สมควรพักผ่อนในเวลากลางคืน อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อกลไกการทำงานตามปกติของร่างกายและนาฬิกาชีวิตของแกน นำการชุมนุม ประชาชนผู้เข้าร่วมชุมนุมและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอื่นๆ ที่ต้องมาปฏิบัติงานเพื่ออำนวยการต่างๆ ให้การชุมนุมผ่านพ้นไปได้ในเวลากลางคืน เช่น เจ้าหน้าที่ตำรวจ เจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครอง เทศกิจ และพนักงานรักษาความสะอาดของท้องถิ่น เป็นต้น

รูปที่ 2: ภาพการชุมนุม ทางการเมืองในเวลากลางคืนของกลุ่มชุมนุมทางการเมืองเพื่อคัดค้านร่าง พ.ร.บ.นิรโทษกรรม โดยบริเวณเวทีปราศรัยอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย บริเวณอนุสาวรีย์ประชาธิปไตยและบริเวณพื้นที่โดยรอบ มีการใช้เทคโนโลยีแสงสว่างหรือไฟส่องสว่างหลายประเภท
อ้างอิงจาก: ไทยรัฐออนไลน์. (2013). ประมวลภาพ 'ม็อบต้านนิรโทษ' ยามค่ำคืนที่ถนนราชดำเนิน.

รูปที่ 3: ภาพการชุมนุมของกลุ่มแนวร่วมประชาธิปไตยต่อ ต้านเผด็จการแห่งชาติ (นปช.) ในเวลากลางคืนบริเวณสนาม SCG เมืองทองธานี ที่มีการใช้งานของไฟส่องสว่างสนามกีฬา อันอาจก่อให้เกิดแสงเรืองไปยังท้องฟ้าบริเวณสนามกีฬาดังกล่าวได้ (sky glow around sports stadiums)

อ้างอิงจาก: โพสต์ทูเดย์ดอทคอม. (2013). ม็อบแดงรวมพล เตรียมปกป้องรัฐบาล.

ฉะนั้น การจัดการชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืนของผู้นำการชุมนุมหรือแกนนำการชุมนุม จำต้องคำนึงถึงความปลอดภัย ระบบนิเวศในเวลากลางคืนและธรรมชาติในยามค่ำคืนบริเวณโดยรอบพื้นที่ชุมนุมด้วย เพราะไม่ว่าการชุมนุมทางการเมืองของกลุ่มอิทธิพลหรือกลุ่มผลประโยชน์ทางการ เมืองระดับต่างๆ ที่ต้องการต่อสู้ให้ได้มาซึ่งข้อเรียกร้องให้ฝ่ายตรงกันข้ามกระทำตาม ไม่กระทำตามหรือจำยอมจะสำเร็จผลหรือไม่สำเร็จผลนั้น ก็ย่อมเป็นไปตามจังหวะและแนวทางแห่งการต่อสู้ในรูปแบบต่างๆ หากแต่ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม ปัญหาด้านสุขภาพของประชาชนและปัญหาด้านความปลอดภัยของประชาชนที่เข้าร่วมการ ชุมนุมทางการเมืองในเวลากลางคืน ก็เป็นสิ่งสำคัญที่แกนนำการชุมนุมทางการเมือง ผู้จัดการชุมนุมทางการเมือง ผู้นำการชุมนุมทางการเมืองและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการชุมนุมทางการเมืองจำต้องหยิบยกหรือนำมาพิจารณาเช่นเดียว กัน

ดังนี้แล้ว แกนนำผู้ชุมนุม ผู้จัดการชุมนุม และผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอื่นๆที่เกี่ยวข้องกับการชุมนุม จำต้องตระหนักถึงประโยชน์อนันต์และโทษมหันต์ของการใช้งานเทคโนโลยีแสงสว่าง หรือไฟส่องสว่างประกอบกับการชุมนุมในเวลากลางคืนด้วย โดยการติดตั้ง (installations) หลอดไฟฟ้าหรือโคมไฟภายนอกอาคารในบริเวณพื้นที่ที่มีการชุมนุมในเวลากลางคืน ควรถูกใส่ใจและตระหนัก ในขณะเดียวกัน การกำหนดเวลาเปิดปิดไฟส่องสว่างในเวลาที่ไม่ต้องการใช้งาน (switching off during night hours) ในบริเวณพื้นที่ชุมนุมทางการเมืองในเวลาที่มีผู้เข้าร่วมชุมนุมน้อยหรือไม่ ต้องการใช้งาน ย่อมไม่เพียงจะเป็นการเสริมสร้างการประหยัดพลังงานเท่านั้น หากแต่ยังเป็นลดการใช้งานแสงสว่างในกรณีที่ไม่จำเป็นต่อการใช้งานในบริเวณ พื้นที่ที่มีการชุมนุมทางการเมืองอีกด้วย

นอกจากนี้ การจัดที่พักที่มีความมืดอันปลอดจากมลภาวะทางแสงและปลอดภัยให้ประชาชนได้พัก ผ่อนในบริเวณที่มีการชุมนุมทางการเมืองในยามค่ำคืน ย่อมไม่เพียงส่งผลดีต่อสุขภาพของผู้เข้าร่วมชุมนุมในเวลากลางคืนเท่านั้น ยังอาจส่งผลดีต่อการต่อสู้ทางการเมืองในระยะยาวที่จำต้องอาศัยสุขภาพอนามัย แรงกายและจิตใจของผู้เข้าร่วมชุมนุมในการต่อสู้ร่วมไปกับแกนนำหรือผู้นำการ ชุมนุมอีกด้วย