ในประเทศไทย อำนาจมาด้วยความช่วยเหลือของ "สไก๊ป์"

ที่มา Thai E-News

"สิ่งที่มีลักษณะขัดแย้งกันเองในตัวอย่างที่สุดของประเทศไทยในเวลานี้ก็คือ ทั้งๆ ที่วิธีจัดการบริหารปกครองประเทศชนิดพิลึกพิลั่นเพียงใด ดูเหมือนคนในประเทศชักจะพอใจ...

ขณะที่บทบาทของคุณทักษิณในการแต่งตั้งทางการเมือง และกำหนดนโยบายของรัฐบาล เป็นเรื่องไม่ธรรมดาโดยมาตรฐานของระบอบประชาธิปไตยในที่อื่นๆ ผู้ออกเสียงเลือกตั้งก็รู้ว่าพวกเขาจะได้อะไร" 

แปลจาก In Thailand, Power Comes With Help From Skype

โดย ธอมัส ฟุลเลอร์ หนังสือพิมพ์นิยอร์คไทม์ ๒๙ มกราคม ๒๐๑๓

กรุงเทพฯ –คนนับล้านๆ ทั่วโลกสามารถลดขอบข่ายการใช้สำนักงานด้วยการใช้ระบบสื่อสารทางไกลในการทำงานจากบ้าน จากสนามบิน หรือไม่ว่าจากที่ใดๆ ซึ่งสามารถต่อเชื่อมกับระบบอินเตอร์เน็ตได้ แต่พรรคการเมืองที่ปกครองประเทศไทยอยู่ได้ใช้ระบบโทรคมนาคมให้เป็นประโยชน์ในมิติใหม่อย่างเต็มรูปแบบ

ในช่วงปีครึ่งที่ผ่านมา ด้วยการยอมรับของพรรคเอง การตัดสินใจทางการเมืองที่สำคัญที่สุดในประเทศที่มีประชากร ๖๕ ล้านคนนี้มาจากนอกประเทศ โดยอดีตนายกรัฐมนตรีผู้ซึ่งลี้ภัยตนเองมาตั้งแต่ปี ค.ศ. ๒๐๐๘ เพื่อหลบเลี่ยงข้อหาคอรัปชั่น

เจ้าหน้าที่พรรคการเมืองเล่าว่า ทักษิณ ชินวัตร ผู้หลบหนีคดีที่โด่งดังที่สุดนี้ เดินทางรอบโลกด้วยเครื่องบินส่วนตัว สนทนากับบรรดารัฐมนตรีของเขาด้วยโทรศัพท์มือถือ เขียนข้อความสื่อสารผ่านทางกระดานสนทนาอีเล็คโทรนิคแบบต่างๆ และอ่านเอกสารราชการซึ่งเจ้าหน้าที่รัฐส่งให้แก่เขาทางอีเมล

อาจจะเรียกการนี้ว่า ปกครองด้วยสไก๊ป์ หรือรัฐกิจโดยเอสเอ็มเอส (ส่งข้อความทางโทรศัพท์) หนทางที่คุณทักษิณช่วยบริหารประเทศโดยไม่ต้องถูกออกหมายจับกุมในคดีที่หลายๆ คนเชื่อว่าเป็นการกลั่นแกล้งเขาทางการเมือง

การกลับสู่อำนาจด้วยรีโหมดคอนโทรลที่แม้แต่บางกรณีมีข้อจำกัดด้วยความห่างไกล เป็นการพลิกผันอันน่าทึ่งสำหรับมหาเศรษฐีพันล้านกิจการโทรคมนาคมที่ถูกโค่นล้มด้วยรัฐประหารเมื่อปี ค.ศ. ๒๐๐๖ ซึ่งเป็นชนวนของการสั่นคลอนเป็นเวลาหลายปีระหว่างฝ่ายที่สนับสนุน และฝ่ายคัดค้านเขา อันนำไปสู่การเปลี่ยนรัฐบาลถึงสี่ครั้ง และการประท้วงบนท้องถนนที่มีผู้เสียชีวิตเกือบร้อย

โดยทางการแล้วยิ่งลักษณ์ ชินวัตร น้องสาวของเขาเป็นนายกรัฐมนตรี (เขาเสนอเธอเข้าสู่ตำแหน่งในปี ค.ศ. ๒๐๑๑) แต่จากบ้านพักในดูไบ และลอนดอน จากเหมืองทองของเขาในอาฟริกา และระหว่างการเยี่ยมเยือนประเทศในเอเซียอย่างสม่ำเสมอ คุณทักษิณ วัย ๖๓ ปีได้รวบเอาเทคโนโลยี่ด้านอินเตอร์เน็ต และระบบสื่อสารเคลื่อนที่นำมาอนุวัฒน์เป็นกรรมวิธีบริหารปกครองประเทศชนิดที่ไม่ธรรมดาอย่างที่สุด

“เราสามารถติดต่อท่านได้ทุกเวลา” จารุพงษ์ เรืองสุวรรณ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย และเลขาธิการพรรคเพื่อไทยของคุณทักษิณกล่าว “โลกเปลี่ยนไปแล้ว เป็นโลกไร้พรมแดน ไม่เหมือนกับเมื่อร้อยปีที่แล้วที่ยังใช้โทรเลขกันอยู่”

เพื่อแสดงให้เห็นประเด็นที่เขาอ้าง จารุพงษ์ดึงเอาโทรศัพท์ไอโฟนของเขาออกมาปาดหน้าปัดหารายการหมายเลขโทรศัพท์ต่างๆ ของคุณทักษิณ (เจ้าหน้าที่พรรคบอกว่าคุณทักษิณให้เบอร์โทรศัพท์แก่แต่ละคนต่างๆ กัน โดยมักขึ้นอยู่กับระดับความอาวุโส)

“ถ้าเรามีปัญหาอะไร เราก็โทรถึงท่านได้” คุณจารุพงษ์บอก

คุณทักษิณเองนั้นปฏิเสธที่จะให้ความเห็นแก่บทความนี้ผ่านทางโทรศัพท์ หรือสไก๊ป์

การบริหารราชการแผ่นดินรายวันนั้นตกอยู่ในความรับผิดชอบของ น.ส.ยิ่งลักษณ์ ผู้มีความคมคาย ถ่ายรูปขึ้น และอ่อนวัยกว่าคุณทักษิณถึง ๑๘ ปี เธอออกงานพิธีตัดริบบิ้น และกล่าวปาฐกถา

บางครั้ง น.ส.ยิ่งลักษณ์วัย ๔๕ แสดงตนว่าอยู่นอกเหนือบทบาทของพี่ชาย ทันทีหลังจากเข้ารับตำแหน่ง เมื่อคุณทักษิณเข้าร่วมประชุมคณะรัฐมนตรีประจำสัปดาห์ผ่านทางสไก๊ป์ ผู้สื่อข่าวถามว่าใครกันแน่ที่สั่งการรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ยืนยันว่าเธอเองเป็นผู้มีอำนาจเต็ม และบอกว่าคุณทักษิณเข้าร่วมประชุมเพื่อให้กำลังใจแก่รัฐบาล เธอย้ำอยู่เสมอแต่นั้นมาว่าเธอเป็นหัวหน้าควบคุมทั้งหมด

แต่ว่ามีสิ่งหนึ่งที่ทั้งพวกฝ่ายตรงข้าม และผู้สนับสนุนคุณทักษิณเห็นพ้องต้องกันก็คือ เขาเป็นคนเดียวที่ตัดสินใจเรื่องสำคัญขั้นสุดท้าย

“ท่านเป็นผู้ที่คิดนโยบายของพรรคเพื่อไทย” นพดล ปัทมะ เจ้าหน้าที่อาวุโสระดับสูงในพรรคของคุณทักษิณซึ่งปฏิบัติงานเป็นทนายความประจำตัวของเขาพร้อมกันไปด้วย “เกือบจะทุกนโยบายที่ประกาศออกไประหว่างการเลือกตั้งครั้งที่แล้ว มาจากท่านทั้งนั้น”

สนธิ ลิ้มทองกุล ผู้นำขบวนการ “เสื้อเหลือง” ซึ่งทำการประท้วงบนท้องถนนต่อต้านทักษิณหลายต่อหลายครั้งเห็นพ้องด้วยว่า “เขาเป็นคนบงการทุกสิ่ง”

“ถ้าคุณอยากได้โครงการในประเทศไทยมูลค่าเป็นพันๆ ล้านละก็ คุณต้องไปคุยกับทักษิณ” สนธิผู้ที่ดูเหมือนจะวางมือไปในช่วงที่สภาวการณ์กำลังจะเปลี่ยนไปนี้พูดให้สัมภาษณ์ในตอนหนึ่ง

นอกเหนือจากสไก๊ปืแล้ว คุณทักษิณยังใช้แอ็พพลิเกชั่นทางโซเชียลมีเดียอื่นๆ รวมทั้ง WhatApp และ Line สำหรับติดต่อกับแกนนำของพรรค ผู้บริหารระดับสูงคนหนึ่งของพรรคกล่าว

มีการสนทนาผ่านสไก๊ป์หลายเรื่องที่ได้รับการรายงานเป็นข่าวออกสู่สื่อมวลชนไทย ในเดือนนี้ก็มีวิดีโอการสนทนาของคุณทักษิณเกี่ยวกับการเลือกตั้งผู้ว่าการกรุงเทพมหานครออกมา วิดีโอสนทนาหนึ่งชั่วโมงของคุณทักษิณกลายเป็นข่าวก็เพราะเจ้าหน้าที่เล่าว่า เขาบอกแก่ลูกพรรคว่าจะส่งใครลงสมัครไม่สำคัญหรอก แม้แต่ส่งเสาไฟฟ้าลงก็จะชนะคู่ต่อสู้

คุณทักษิณยังคงเป็นบุคคลสาธารณะสำคัญท่ามกลางปัญหาความแตกแยก เขายังเป็นผู้ได้รับการยกย่องจากมวลชนขนาดใหญ่โดยเฉพาะประชาชนในพื้นที่ชนบทของประเทศซึ่งมอบให้เขาเป็นนายกรัฐมนตรีในดวงใจ ขณะที่อีกฝ่ายอันเป็นกลุ่มชนชั้นสูงในเมืองก็ต่อต้านเขาอย่างสาดเสีย คนพวกนี้ยังมีความหวาดหวั่นว่าเขา และพรรคของเขาจะพลิกผันสถานะเดิมที่เป็นประโยชน์แก่พวกตน พร้อมไปกับความโกรธแค้นต่อกลวิธีผสมผสานงานบริหารรัฐกิจเข้ากับการขยายกิจการส่วนตัว และบุคคลิกภาพการเป็นผู้นำที่เด่นครอบงำเหนือคนอื่นๆ ของเขา

แต่ว่าด้วยเหตุที่เศรษฐกิจของประเทศไทยยังดำเนินไปด้วยดีท่ามกลางความตกต่ำทั่วโลก และไม่กระทบกระเทือนต่ออุตสาหกรรมการท่องเที่ยวแล้วยังดีขึ้นกว่าก่อนเกิดเหตุการณ์รุนแรงทางการเมืองเสียอีก ฝ่ายต่อต้านเขาไม่สามารถดึงคนลงไปสร้างสถานการณ์บนท้องถนนได้ ทั้งๆ ที่รู้ดีแก่ใจว่าคนที่พวกตนพยายามมาเนิ่นนานที่จะผลักไสออกไปจากศูนย์อำนาจนั้นกำลังบงการมาจากแดนไกล

การคืนสู่อำนาจของคุณทักษิณนั้นเข้ากันได้เหมาะเจาะกับวิถีการเมืองในประเทศไทย ซึ่งยากที่จะอธิบายให้คนภายนอกเข้าใจได้เพราะบางครั้งดูเหมือนจะยากอย่างยิ่งที่จะเป็นจริงได้ นายทหายศพลเอกคนที่เป็นหัวหน้าในการยึดอำนาจจากคุณทักษิณในปี ค.ศ. ๒๐๐๖ บัดนี้เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และเป็นประธานกรรมาธิการเพื่อความปรองดองแห่งชาติ และอดีต “ราชาอาบอบนวด” ผู้ที่สร้างความร่ำรวยจากกิจการสถานนาบนอกกฏหมายบัดนี้กลายเป็นนักต่อต้านคอรัปชั่นตัวยง เที่ยวเปิดโปงผ่อนการพนันเป็นรายวัน

สิ่งที่มีลักษณะขัดแย้งกันเองในตัวอย่างที่สุดของประเทศไทยในเวลานี้ก็คือ ทั้งๆ ที่วิธีจัดการบริหารปกครองประเทศชนิดพิลึกพิลั่นเพียงใด ดูเหมือนคนในประเทศชักจะพอใจ กับสิ่งที่ธิตินันท์ พงษ์สุทธิลักษณ์ ศาสตราจารย์ทางรัฐศาสตร์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และนักคิดทางการเมืองของไทยที่โดดเด่นคนหนึ่งบอกว่าเป็น “การเอื้ออำนวยชนิดที่ไม่ค่อยจะอุ่นใจนัก”

“คุณจะมองเรื่องนี้ได้สองทาง คุณอาจมองว่ามันเป็นการอำพราง เป็นสภาพที่สุดเขลา และเป็นเรื่องตลกมากมายชนิดขำไม่ออก ที่พี่ชายเป็นคนกดปุ่มบัญชาการให้น้องสาวเป็นหุ่นเชิด” คุณธิตินันท์ให้สัมภาษณ์ “แต่ผมก็เริ่มที่จะมองภาพที่แตกต่างออกไปบ้างแล้ว นี่อาจเป็นหนทางที่ดีที่สุดที่จะบริหารประเทศไทย”

คนไทยจำนวนมากคิดว่าน่าจะเป็นการดีต่อทั้งคุณทักษิณ และประเทศชาติถ้าหากเขาอยู่นอกประเทศ เพื่อที่ความปักใจต่างๆ จะไม่จุดประกายขึ้นมาใหม่อีก

รมว. มหาดไทย จารุพงษ์บอกว่าการอยู่ห่างไกลของคุณทักษิณทำให้เขาได้รับเอาทัศนคติที่เป็นประโยชน์มากกว่า เปรียบประดุจดังโค้ชทีมฟุตบอล (ในกรณีนี้คือคณะรัฐมนตรี)

จารุพงษ์ให้อัตถาธิบายเพิ่มเดิมของข้อดีที่มีทีมพี่ชาย-น้องสาวควบคุมสั่งการว่า “เหมือนเรามีนายกรัฐมนตรีคนหนึ่งอยู่ในประเทศ อีกคนหนึ่งอยู่นอกประเทศ แล้วเราทำงานร่วมกัน นี่เป็นความเข้มแข็งของเรา”

ในการตัดสินใจบางอย่าง คุณทักษิณเน้นที่จะต้องพบกันต่อหน้า เขามักเรียกให้ไปพบที่บ้านในดูไบ หรือโรงแรมในฮ่องกง ซึ่งเขาเดินทางไปเป็นประจำ และมันเป็นสิ่งจำเป็นในการเมืองไทยทุกวันนี้ ใครที่ต้องการตำแหน่งหน้าที่สำคัญในรัฐบาลจะต้องบินไปพบคุณทักษิณ

ขณะที่บทบาทของคุณทักษิณในการแต่งตั้งทางการเมือง และกำหนดนโยบายของรัฐบาล เป็นเรื่องไม่ธรรมดาโดยมาตรฐานของระบอบประชาธิปไตยในที่อื่นๆ ผู้ออกเสียงเลือกตั้งก็รู้ว่าพวกเขาจะได้อะไร พรรคของคุณทักษิณใช้สโลแกนที่แพร่หลายอย่างกว้างขวางระหว่างการหาเสียงเลือกตั้งในปี ค.ศ. ๒๐๑๑ ว่า “ทักษิณคิด เพื่อไทยทำ”